«Algunas Veces», del poeta nahualt Martín Tonalmeyotl


Antología de la Poesía ancestral de la América Hispana
lengua nahualt
(México)


Martín Tonalmeyotl
México, Guerrero, 1983
Algunas veces




me pierdo entre los escombros de la vida
en otras me siento como agobiado por el silencio
Hay de  esas donde desvanezco como el humo
En otras despierto enérgico
y con ganas de pintar el mar y volar sobre el cosmos

Algunas otras veces me sueño en la luna
no sé cómo es eso pero sé que me sueño ahí
Otras veces hablo involuntariamente
como si platicara con las ranas
como si las palabras se movieran sobre las paredes
como si los árboles me escucharan y en secreto
murmuraran mis pálidos pensamientos

A veces dejo de pensar
dejo de animarme pero no estoy triste
ni afligido ni desconsolado ni apagado
sólo estoy como pensativo
como queriendo soñar la vida de otros
de esos otros que se sueñan aves
perros de raza o peces de colores

Por ello escribo mi cansancio
la brevedad de mis días
el color de las risas
para robarle vida a la noche
para no dejar dormir al silencio
para hacer ruido
y acompañar a los grillos en sus silbidos
para que mis dedos no queden tiesos
y tengan al menos un cayo de vida

Escribo para relatar los dolores de mis entrañas
porque de no hacerlo
nadie más sabrá que me carcome

Escribo porque mis oídos se han malacostumbrado
al tecleo de mi laptop y este aparato tan lleno de vicios
insiste en seguir despierto toda la noche
Por eso me pregunto a veces
¿Cuántos en verdad están interesados en lo que digo?
¿A quién en realidad le interesa que mi muela me duela
o que me esté quedando calvo?

A veces pienso y me repienso y consigo poco
y las cosas allá fuera siguen igual
El taquero sigue picando carne para mantener a sus hijos
El campesino espera ansioso la primera gota de lluvia
La cascabel sigue llorando
allá entre la cañada de Tekiskan
porque sus hijos se los han quitado

A veces todo cambia del medio día a la tarde
de un mes al otro año
y aunque suene cursi y repetitivo
aunque pasen tres o más cosas
en lo único que no cambio
es que en todo ese momento
en ese sueño de mariposa y de hormiga negra
en esa crueldad de la avispa roja
en ese instante no esperado
encuentro la luz de tu presencia
y el suave murmullo de tus sueños


Kamaniantika


nipoliue itsalko in ueuejchikaualistle
kamaniantika nikmate ken nijyotlame niman nikneke nitlajtos
Kamanian nikmate kentla nixexetone ken itla poktsintle
Kamaniantika nitlacha kentla melauak nichikajtok niman niknekisia
niktlapaluis ueyeatsintle noso nipatlanis tlajtlajko iluikak

Kamaniantika nitlatemike niyeuatok ipan metstle
xnikmate kenejke tlamantok maske tej ompa nitlatemike
Kamaniantika peua nitlajtlajtoua san najuatsin
ken tikijtosia nikiminojnostok temomej
tikijtosia ken kana notlajtoltsitsiuan nolinijtokej ipan tepantle
ken kana on kojtin melauak nechkakej
niman kema peua ixtakatlajtlajtouaj niman nechtejteneuaj

Kamanian nikaua nitlanemilia
xnikneke itla nikchiuas maske amo ninajmantok
amo ninoyolkokojtok nitlatemastok nin kana nisejtok
san ninese ken nitlanemilijtok
ken kana tikijtosia nikneke nikintemikis tetlatemikuan
ken kana nikneke nikimitas akinonomej notemikej totomej
chichimej uejueimej noso michintsitsintin xochitlapaltikej

Nikijkuiloua nosiauilis
kenejke mojmostla nichantitok
kenejke tlacha se uetskalistle
nitlajkuiloua kampa ijkon niuele nikixtekilia ichikaualis tlayouisyotl
kampa ijkon niuele nioyoua kampa xaka najnauate
chikauak nitlakakalatsa
niman amo nikoche chika nokuikatsiaj chokatsitsintin
pampa ijkon nomajpiltsitsiuan amo kuajkuapitsiuej
niman mostla noso uiptla nestsiaskej kampa oxoxoponkej

Nitlajkuiloua pampa nechkokoua nojte
kampa tla xtla nikijtoua
xaka tej kimatis kampa melauak ninokokojtok

Nitlajkuiloua kampa nonakasuan xuelej kochej
kampa kaktokej kenejke tlajkuilojtok nolaptop niman in tepostle
no yesioue niman xkixikoua in yetik kochilistle
Kuajkon tej oksejpa ninotlajtoltsia
¿Kechmej tej kakej niman kitlakuijkuiliaj tlinon nikijtoua?
¿Akinon tej kimate kampa kamaniantika nechkokoua nokochtlan
noso mojmostla xine notson?

Kamanian tej nitlanemilia sejpa noso okpa niman xtla niknextsia
niman ne ipan ojtle san kan tlamantok
On taquero sanken tlanemakatok kampa kipiya ika kintlakualtis ikoneuan
On tota uan nochipa toka kichixtok peua makiyoue
on kechua melauak chokatok
ne tlatlajko Tekiskan
kampa ikoneuan yokimixtekilijkej

Kamaniantika noche peua nopatla ipan se tsiotlak
itechkopa se metstle noso se xijtle
niman maske amo kualtsin makakiste
maske mapanokan se yeye tlamantin
uan tlin xkaman nikelkaua
maske san tlinon manochiua
ipan itlatemiktsin on papalotl niman tsikatsintle kapostik
ipan itlaueltsin on chilpan chichiltik
itech on kauitl uan amo tikchaj
nikonextsia moxochitlauiltsin
niman inxochitlajtoltsitsiuan motlatemikuan




Grandes Obras de
EToro de Barro
Carlos Morales, "Coexistencia (Antología de poesía israelí –árabe y hebrea– contemporánea”, Ed. El Toro de Barro, Carlos Morales ed.
Carlos Morales, "Coexistencia (Antología de poesía israelí –árabe y hebrea– contemporánea”
Ed. El Toro de Barro, Carlos Morales ed.
Tarancón de Cuenca, 2002.
PVP 10 euros.
Carlos Morales, "Coexistencia (Antología de poesía israelí –árabe y hebrea– contemporánea”, Ed. El Toro de Barro, Carlos Morales ed.


















Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>

*